วัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกชนิดใหม่

   วัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกชนิดใหม่ live-attenuated dengue2-dengue (ชนิดเชื้อมีชีวิตอ่อนฤทธิ์) แบบฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 3 เดือน พร้อมให้บริการแล้ววันนี้! ที่โรงพยาบาลรวมแพทย์ฉะเชิงเทรา 

เป็นวัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสเดงกี่จากยุงลายชนิดใหม่ที่พร้อมให้บริการแล้ววันนี้ เป็นวัคซีนชนิดเชื้อมีชีวิตอ่อนฤทธิ์ ที่สามารถฉีดป้องกันได้ทั้งครอบครัว ทั้งเด็ก และผู้ใหญ่ อายุตั้งแต่ 4 – 60 ปี วัคซีนนี้ป้องกันการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ที่เป็นสาเหตุของโรคไข้เลือดออกได้ดีโดยเฉพาะสายพันธุ์ DENV-2 ซึ่งเป็นสาเหตุของโรครุนแรงในประเทศไทย วัคซีนนี้ป้องกันการนอนโรงพยาบาลจากโรคไข้เลือดออกได้ดี วัคซีนใหม่นี้แตกต่างจากวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกเดิม เพราะวัคซีนใหม่ให้ได้โดยไม่จำเป็นต้องมีประวัติเป็นโรคไข้เลือดออกมาก่อน ไม่จำเป็นต้องตรวจหาภูมิก่อนรับวัคซีน กล่าวคือหากร่างกายแข็งแรง ไม่มีข้อห้าม สามารถเข้ารับวัคซีนได้ตามช่วงอายุตั้งแต่ 4 – 60 ปี โดยจะต้องรับวัคซีน 2 ครั้ง เว้นห่างกัน 3 เดือน

ยุงลายเป็นพาหะ ≈ ยุงลายเป็นพาหนะของเชื้อไวรัสเดงกี่

• ยุงลายเป็นพาหะนำโรค ยุงลายจะเป็นยานพาหนะพาเชื้อบินไปมา เมื่อยุงกัดคนที่เป็นโรคไข้เลือดออก แล้วจะสามารถเก็บเชื้อไว้ในตัวยุง หากยุงไปกัดมนุษย์คนต่อไป คนที่ถูกยุงกัดก็จะติดไวรัสเดงกี่และกลายเป็นโรคไข้เลือดออกได้ หรือยุงลายที่มีไวรัสเดงกี่ไปวางไข่ ไข่นั้นจะกลายเป็นลูกน้ำและยุงลายที่มีไวรัสเดงกี่ได้เช่นกัน เราสามารถลดการแพร่เชื้อไวรัสเดงกี่และป้องกันโรคไข้เลือดออกได้โดยการกำจัดยุงลายตลอดวงจรชีวิต เช่น การคว่ำภาชนะ เลี้ยงปลาหางนกยูง ใส่ทรายอะเบตกำจัดลูกน้ำยุงลาย ใช้ยาฉีดกำจัดยุง ทายากันยุงที่มีประสิทธิภาพบนผิวกาย
• ความรุนแรงของโรค มีตั้งแต่ไม่แสดงอาการ จนถึงอาการรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ ในปีพ.ศ. 2566 นี้ สถานการณ์โรคไข้เลือดออกในประเทศไทยรุนแรงกว่าปีก่อน ครึ่งปีที่ผ่านมาพบผู้ป่วยแล้วกว่า 27,000 ราย มากกว่าช่วงเดียวกันของปีก่อนถึงสามเท่า มีผู้เสียชีวิตจากโรคไข้เลือดออกแล้ว 23 ราย โรคไข้เลือดออกเกิดจากการติดเชื้อไวรัสเดงกี่ มีอาการคือไข้สูงลอย 2-7 วัน หลังจากนั้นไข้ลง ช่วงไข้ลงอาจมีพลาสมารั่วออกจากหลอดเลือด ทำให้เกล็ดเลือดต่ำ เลือดออกและช็อก ถึงขั้นเสียชีวิตได้ เมื่อพ้นภาวะวิกฤตจะเข้าสู่ระยะหายคือรับประทานอาหารได้มากขึ้น ปัสสาวะออกดี และอาจมีผื่นที่แสดงว่าโรคไข้เลือดออกหายแล้ว แต่น้อยรายอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงขึ้นไปอีก เช่นตับอักเสบ สมองอักเสบ และโรคระบบภูมิคุ้มกันทำร้ายเม็ดเลือด เป็นต้น
  เชื้อไวรัสเดงกี่ ปัจจุบันมีชนิดย่อยอยู่ 4 ชนิด การติดเชื้อไวรัสชนิดหนึ่งทำให้ผู้ป่วยมีภูมิคุ้มกันต่อไวรัสชนิดนั้นไปตลอดชีวิต และในจะสร้างภูมิคุ้มกันต่อไวรัสเดงกี่ชนิดที่เหลือในเวลาสั้น ๆ การติดเชื้อไวรัสเดงกี่หรือป่วยเป็นโรคไข้เลือดออกครั้งต่อ ๆ ไป จะเพิ่มความเสี่ยงของอาการและภาวะแทรกซ้อนรุนแรง ไม่ว่าทั้งเด็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่และผู้สูงวัย ก็เสี่ยงต่ออาการและภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้

การให้วัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก จะช่วยลดโอกาสการติดเชื้อและนอนโรงพยาบาลจากการเป็นโรคไข้เลือดออกครั้งแรก และหากเคยติดเชื้อไวรัสเดงกี่หรือเคยเป็นมาแล้ว วัคซีนนี้ก็จะช่วยลดโอกาสและบรรเทาความรุนแรงจากการป่วยครั้งถัดไป วัคซีนนี้ ผู้รับวัคซีนไม่ต้องเจาะเลือดตรวจหาภูมิต่อไวรัสเดงกี่ ไม่ต้องเคยมีประวัติการติดเชื้อหรือนอนโรงพยาบาลด้วยโรคไข้เลือดออกมาก่อน ก็สามารถรับวัคซีนได้

ข้อมูลวัคซีนประกอบการพิจารณาก่อนการตัดสินใจเข้ารับวัคซีน
1. วัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสเดงกี่ได้ โดยมีการศึกษาในเด็กอายุ 4-16 ปี จำนวน 20,099 ราย ในประเทศไทยและละตินอเมริการวม 8 ประเทศ ระยะเวลาศึกษา 1 ปีแรก พบว่ามีประสิทธิผลป้องกันการติดเชื้อที่มีอาการไข้ได้ 80.2% ประสิทธิผลป้องกันการนอนโรงพยาบาลจากการติดเชื้อที่มีอาการไข้ได้ 90.4%ซึ่งการป้องกันการนอนโรงพยาบาลนี้ไม่แตกต่างกันระหว่างผู้ที่เคยหรือไม่เคยติดเชื้อไวรัสเดงกี่มาก่อน
2. เป็นชนิดเชื้อมีชีวิตอ่อนฤทธิ์ แกนกลางของวัคซีนเป็นไวรัสเดงกี่ชนิด2 และบรรจุส่วนของไวรัสเดงกี่ชนิดที่ 1, 2, 3, 4 ลงไป ทำให้ป้องกันไวรัสเดงกี่ได้ทั้ง 4 ชนิด และป้องกันไวรัสเดงกี่ชนิดDENV-2 ได้ดีที่สุด ซึ่งเป็นสายพันธุ์สาเหตุหลักที่ก่อให้เกิดโรครุนแรงและมีอัตราการตายสูงในประเทศไทย
3. แนะนำสำหรับช่วงอายุ 4 ปีขึ้นไปถึงอายุไม่เกิน 60 ปี ขนาด 0.5 mlเท่ากันทุกช่วงอายุ จึงสามารถรับได้ทั้งครอบครัว
4. เป็นชนิดฉีด 2 ครั้งครั้งละ 1 เข็มระยะเวลาห่างกัน 3 เดือน และยังไม่มีคำแนะนำต้องกระตุ้นเข็มต่อไป
5. ผู้ที่เคยรับวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกชนิดอื่นมาก่อนแล้ว ยังไม่มีข้อมูลความปลอดภัยของการรับวัคซีนชนิดใหม่นี้เพิ่ม
6. ผู้ที่หายจากการเป็นโรคไข้เลือดออกแล้ว ถ้าต้องการรับวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออก ให้รับวัคซีนหลังจากเป็นโรคไข้เลือดออกแล้วอย่างน้อย 6 เดือน
7. หากโรคประจำตัวอยู่ในระยะกำเริบหรือคุมอาการไม่ได้ ควรเลื่อนการรับวัคซีนออกไปจนกว่าอาการจะเป็นปกติ
8. สตรีการวางแผนตั้งครรภ์ ควรคุมกำเนิดต่อไปอีก 1 เดือนหลังจากรับวัคซีนครบ 2 เข็มแล้ว
9. ผู้ตั้งครรภ์ห้ามรับวัคซีนนี้หากรับวัคซีนแล้วแต่ทราบว่ามีการตั้งครรภ์ภายหลัง ยังไม่มีข้อมูลผลกระทบที่เป็นอันตรายทั้งทางตรงและทางอ้อม แต่แนะนำให้ตรวจติดตามและดูแลโดยสูติแพทย์อย่างต่อเนื่อง
10. มารดาให้นมบุตร ปัจจุบันข้อมูลความปลอดภัยยังไม่เพียงพอ ควรเลื่อนรับวัคซีนออกไปก่อน
11. หากป่วยไม่สบาย ควรให้ประวัติการรับวัคซีนป้องกันโรคไข้เลือดออกมาก่อนแก่แพทย์ เพราะหากต้องเจาะเลือดเพื่อวินิจฉัยหาโรคไข้เลือดออก อาจตรวจพบผลบวกเนื่องจากการได้รับไวรัสอ่อนฤทธิ์ในวัคซีน ซึ่งผลบวกนี้เกิดขึ้นได้ชั่วคราวในสัปดาห์ที่ 2 หลังการฉีดวัคซีนเข็มแรกระยะเวลาประมาณ 4 วัน และพบผลบวกนี้น้อยมากหลังรับวัคซีนเข็มที่ 2
12. วัคซีนมีความปลอดภัย ไม่พบผลข้างเคียงที่รุนแรงที่เกี่ยวข้องกับวัคซีน ผลข้างเคียงที่พบเป็นผลข้างเคียงไม่รุนแรง เช่น เจ็บบริเวณที่ฉีด ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว มีไข้ไม่สบายตัว ซึ่งอาการจะแตกต่างไปตามแต่ละบุคคล
13. แม้ว่าจะรับวัคซีนครบแล้ว ยังคงต้องป้องกันตัวเพื่อไม่ให้ยุงกัดตามปกติ

บทความโดย : นพ. สมชาย หาญไชยพิบูลย์กุล แพทย์อายุรกรรม โรงพยาบาลรวมแพทย์ฉะเชิงเทรา และ
นพ.ทรงภูมิ อธิภูกนก กุมารแพทย์ อนุสาขาโรคติดเชื้อเด็ก โรงพยาบาลรวมแพทย์ฉะเชิงเทรา